تبادل لینک هوشمند
 |
درس 11 مرجعیت و ولایت فقیه
در درس های گذشته ديديم كه دو قلمرو از رسالت رسول خدا ،پس از ايشان به ائمۀ اطهار منتقل شد و آنان به عنوان حجّت های خدا در روی زمين، اين مسئوليت ها را برعهده گرفتند و در همين چارچوب ،جهاد و مبارزه كردند.
در اين درس می خواهيم بدانيم:
مسئوليت های مربوط به امامت در دورۀ غيبت كبری چگونه انجام می شود؟
• لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ
• هيچ گونه باطلى از پيش رو و از پشت سر در آن راه ندارد، اين قرآن از طرف خداوند فرزانه و ستوده نازل شده است.
• هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ
• او كسى است كه پيامبر خود را با هدايت ودين حقّ فرستاد، تا آن را بر همهى دينها پيروز گرداند، هر چند مشركان ناراحت باشند.
• وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةً فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ
• سزاوار نيست كه همهى مؤمنان به جهاد رهسپار شوند، پس چرا از هر گروهى از ايشان دستهاى كوچ نمىكنند تادر دين فقيه شوند و هنگامى كه به سوى قوم خويش باز گشتند، آنان را بيم دهند تا شايد آنان از گناه و طغيان حذر كنند.
به کمک توضيحات زير، ترجمه را تکميل کنيد.
لِيُظهِرَه و: تا پيروز گرداند او ر ا
کَرِهَ: بدش بيايد، نخواهد
1- با تفکر در آيات ابتدای درس ، مشخص کنيد که هر پيام از کدام آيه گرفته شده است.
١- هيچ گاه در قرآن باطل راه پيدا نخواهد کرد به همين جهت برای هميشه کتاب هدايت ما خواهد بود.فصلت 42
٢- خداوند ، مسير هدايت و دين حق را با ارسال رسولان در اختيار ما قرار داده است. توبه 33
٣- چون همۀ مردم نمی توانند دانش دين را به طور عميق و تخصصی فرا بگيرند، بايد کسانی اين مسئوليت را بپذيرند تا ساير مردم برای به دست آوردن احکام به آنان مراجعه کنند. توبه 122
پـيـامـبـر اسـلام آخـريـن پـيـامـبـر الـهـی و قرآن، کتاب جاودانه اوست.
پـيـروی از دين اسـلام و دستورات الهی اختصاص به زمان پيامبر و امامان ندارد و هر انسانی وظيفه دارد
مطابق با راهنمايی های خداوند زندگی کند تا به رستگاری برسد.
اکنون، سؤال اين است که
2- در دوره غيبت کبری مسئوليت های مربوط به امامت، يعنی «مرجعیت دینی»و « ولايت ظاهری » چگونه ادامه می يابد؟( در اين دوره، مسلمانان از چه راهی به احکام و قوانين اسلامی دسترسی پيدا می کنند و اين قوانين چگونه در جامعه اسلامی پياده می شود؟)
پاسخ اين سؤال را می توان از سيره امامان بزرگوار به دست آوريم. يکی از اقدامات آن بزرگواران تربيت دانشمندانی بود که بتوانند احکام اسلام را با مراجعه به قرآن کريم و سيره و سنت پيامبر و امامان به دست آورند. اين دانشمندان، به شهرهای دوردست که امامان حضور نداشتند می رفتند واحکام اسلامی را به آنان می آموختند. اين روش، برگرفته از قرآن کريم بود.
3-تفقه چیست و فقیه کیست؟
قرآن کريم دستور می دهد گروهی از مردم وقت و همّت خود را صرف شناخت دقيق دين کنند و به « تفقّه » در دين بپردازند، تا پس از کسب علم به شهرهای خود بروند و قوانين اسلام را به مردم بياموزند. تفقّه، به معنای تفکرعمیق است. افرادی که به معرفت عميق در دين می رسند « فقيه » ناميده می شوند. ما مسلمانان وظيفه، داريم در زمان غيبت امام و عدم امکان دسترسی به ايشان به اين فقيهان مراجعه کنيم.
به چند سخن ازپيامبر اکرم و ائمه اطهار در اين زمينه توجه کنيد:
پيامبر اکرم می فرمايد:
4- چراحال کسی که از امام خود دور افتاده و به او دسترسی ندارد، سخت تر از حال يتيمی است که پدر را از دست داده است.؟
( زيرا چنين شخصی، در مسائل زندگی حکم و نظر امام را نمی داند. البته اگر يکی از پيروان ما که به علوم و دانش ما آشناست، وجود داشته باشد، بايد ديگرانی را که به احکام ما آشنا نيستند، راهنمايی کند و دستورات دين را به آن ها آموزش دهد.) در اين صورت، او در بهشت با ما خواهد بود.
5- امام صادق (ع) در باره مراجعه به فقیهان چه می فرمايد؟
فَاَمّا مَن کانَ مِنَ الفُقَهاِء (هر کس از فقيهان که
صاِئنًا لنَفسِه ی نگهدارنده نفس خود،
حاِفظًا لديِنه ی نگهبان دين خود،
مُخاِلفًا لهَوا ه مخالفت کننده با هوى و هوس خود
مُطيعًا لاَمر مَولا ه فرمان بردار فرمان خداوند خود باشد
فَللعَوامِ اَن يُقَلّدوهُ … پس، بر مردم است که از او پيروى کنند.)
6- گروهی از امام صادق پرسيدند که برای قضاوت به چه کسی مراجعه کنيم. ايشان درپاسخ چه فرمود؟
از ميان کسانی که در احکام دين تخصص دارند، يکی را برگزينيد؛ که من چنين شخصی راقاضی و حاکم قرار داده ام.
7- امام صادق درباره کسانی که برای قضاوت به سلاطين يا قاضی آنان مراجعه می کنند،چه فرمود؟
هر کس به حق يا ناحق به چنين کسانی مراجعه کند، به طاغوت مراجعه کرده و اين مخالف کلام خداست که می فرمايد«می خواهند برای داوری نزد طاغوت روند، درحالی که بايد به طاغوت کافر باشند »
پرسيدند: پس چنين افرادی چه کنند؟
فرمود: اينان بايد به يکی از شما که سخنان ما را روايت می کند و در احکام دين تفکر می کند و آن ها را می داند، مراجعه کنند و به حکم او عمل نمايند. من چنين کسی را حاکم و داور ميان شما قرار داده ام»
8- امام عصر(عج) در پاسخ يکى از ياران خود به نام اسحاق بن يعقوب که درباره رویدادهای جدید عصر غيبت سؤال کرد و راه چاره را جس تو جو نمود،چه فرمود؟
وَ اَمَّا الحَواِدثُ الواِقعَة (ودر مورد رويدادهاى زمان
فَارجِعوا فيها الى رُواِة حَديِثنا به راويان حديث ما رجوع کنيد.
فَانَّهُم حُجَّتى عَلَيکُم که آنان حجّت من بر شمايند
وَ اَنَا حُجَّةُ اللِّه عَلَيهِم ومن حجّت خدا برآن ها مى باشم)
با تفکر در احاديث فوق، مشخص کنيد که هر پيام با کدام حديث ارتباط دارد.
١ فقيه کسی است که با مطالعۀ دقيق منابع اسلامی به مرحله ای از تخصص در دين رسيده که می تواند احکام اسلامی را به دست آورد و حلال و حرام دين را تشخيص دهد. 1و3
٢ فقيه بايد بتواند احکام مسائل و رويدادهای جديد را نيز که در زمان پيامبر اکرم و امامان اتفاق نيفتاده به دست آورد. 5
٣ مردمی که می خواهند براساس قوانين اسلام زندگی کنند، اما به پيامبر و امام دسترسی ندارند، بايد به فقيهی که دارای شرايط ويژه ای هستند، مراجعه نمايند. 2
٤ مردم نبايد برای مجموعۀ احکام فردی و اجتماعی خود به حاکمان طاغوت مراجعه کنند.اينان اگر از فقيه دارای شرايط پيروی نکنند، عملاً حکومت طاغوت را پذيرفته اند و مخالف فرمان قرآن کريم رفتار کرده اند.
4
بنابراين:
9- در دوره غيبت، بنابه فرمان امام زمان(عج) و به نيابت از ايشان « فقيه » واجد شرايط،چه مسئولیتهایی را بر عهده دارد؟
دو مسئوليتِ، « مرجعيت دينی » و « رهبرى و ولايت » را برعهده دارد و در حد توان، جامعه اسلامى را در مسير اهداف و الهى هدايت و رهبرى مى کند.
10- تقلید چیست و مرجع تقلید کیست؟
فقيهان، با تفکر در آيات و روايات و با کمک گرفتن از موازين دقيق،احکام را به دست مى آورند و در اختيار مردم قرار مى دهند. مردم هم که خود در احکام دينى متخصص نيستند، به اين متخصصان مراجعه مى کنند و مطابق با راهنمايى آنان عمل مى نمايند. به اين مراجعه، پيروى يا « تقليد » مى گويند.پس، تقليددراحکام، به معناى رجوع به متخصص است. چنين فقيهى را نيز مرجع تقليد مى نامند.
11- ولی فقیه را تعریف کنید؟
از ميان فقيهان داراى شرايط، آن کس که توانايى لازم براى برپايى و اداره حکومت را دارد، رهبرى جامعه را به دست مى گيرد و به پياده کردن قوانين الهى در جامعه اقدام مى کند. فقيهى که اين مسئوليت را برعهده دارد، ولىّ فقيه ناميده مى شود.
بدين ترتيب،
12- در عصر غيبت مرجعيت دينی و حکومت اسلامى چگونه استمرار می یابد
۱- مرجعيت دينی در شکل مرجعيّت فقيه ادامه مى يابد.
۲- حکومت اسلامى در چهارچوب ولايت فقيه استمرار پيدا مى کند.
13- شرايط مرجع تقليد را نام ببرید؟
مرجع تقليد، علاوه بر تخصص در فقه، بايد شرايط زير را نيز دارا باشد:
١ باتقوا باشد.
٢ عادل باشد.
٣ زمان شناس باشد و بتواند احکام دينی را متناسب با نيازهای روز به دست آورد.
14- شرايط ولی فقيه را نام ببرید؟
علاوه بر تخصص در فقه، بايد شرايط زير را نيز دارا باشد:
١ باتقوا باشد.
٢ عادل باشد.
٣ زمان شناس باشد و بتواند احکام دينی را متناسب با نيازهای روز به دست آورد.
ولی فقيه که مسئوليت رهبری جامعه را بر عهده دارد، علاوه بر سه شرط فوق، بايد دو شرط ديگر را نيز داشته باشد:
٤ با تدبير و با کفايت باشد و بتواند جامعه را در شرايط پيچيدهٔ جهانى رهبرى کند و با درايت و بينش قوى، نقشه هاى دشمنان دين را خنثى سازد.
٥ شجاعت و قدرت روحى داشته باشد و بدون ترس و واهمه، با دشمنان دين مبارزه کند.در اجراى احکام دين از کسى نترسد و با قدرت، در مقابل تهديدها بايستد و پايدارى کند.
15- شرايط مشترک مرجع تقليد و ولی فقيه را نام ببرید؟
مرجع تقليدو ولی فقیه، علاوه بر تخصص در فقه، بايد شرايط زير را دارا باشند:
١ باتقوا باشد.
٢ عادل باشد.
٣ زمان شناس باشد و بتواند احکام دينی را متناسب با نيازهای روز به دست آورد.
16- چرا ولی فقیه باید با تدبير و با کفايت باشد؟
بتواند جامعه را در شرايط پيچيده جهانى رهبرى کند و با درايت و بينش قوى، نقشه هاى دشمنان دين را خنثى سازد.
17- چرا ولی فقیه باید شجاعت و قدرت روحى داشته باشد ؟
تا بتواند بدون ترس و واهمه، با دشمنان دين مبارزه کند.در اجراى احکام دين از کسى نترسد و با قدرت، در مقابل تهديدها بايستد و پايدارى کند.
18- در چه شرایطی ولی فقیه مشروعیت دارد؟
پس،
( آن فقيهی که اين پنج شرط را داشته باشد، حکومت و رهبری او مورد پذيرش دين است یعنی از نظر دين «مشروعیت » داردکه مردم را رهبری کند در غير اين صورت، پیروی از دستورات وی حرام است.)
19- چرا تقلید لازم است؟
(شناخت متخصص در احکام دين، مانند شناخت هر تخصص ديگر است. ما همان طور که براى يافتن بهترين پزشک يا معمار يا مهندس ، تحقيق و جست وجو مى کنيم، برای شناخت فقيه اعلم و داناتر نيز بايد تحقيق نماييم) و يکى از راه هاى زير را پيش بگيريم:
20- راه های شناخت مرجع تقليد را نام ببرید؟
۱- خودِ ما به اندازه اى از علم فقه اطلاع داشته باشيم که بتوانيم فقيه داراى شرايط را بشناسيم و تشخيص دهيم.
۲ -از دو نفر عادل و مورد اعتماد که بتوانند فقيه واجد شرايط را تشخيص دهند، بپرسيم.
۳ -يکى از فقيهان، در ميان اهل علم آن چنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود و بداند که اين فقيه، واجد شرايط است.
21- چگونگی انتخاب ولی فقيه را توضیح دهید؟
از آن جا که ولیّ فقيه بيان کننده قوانين و مقررات اجتماعی اسلام است، انتخاب وی نمی تواند مانند انتخاب مرجع تقليد باشد. يعنی نمی شود که هر کس به طور جداگانه برای خود ولی فقيه انتخاب کند.
زيرا اداره جامعه تنها با يک مجموعه قوانين و يک رهبری امکان پذير است در غير اين صورت هرج و مرج و تفرقه و پراکندگی پيش می آيد و اين، يک امر روشن و بديهی در تمام نظام های سياسی دنياست.
پس، مردم در انتخاب ولی فقيه بايد به صورت دسته جمعی اقدام کنند و فقيهی را که دارای شرايط رهبری است، با آگاهی و شناخت بپذيرند، به وی اعتماد و اطمينان کنند و رهبری جامعه را به او بسپارند.
22-انتخاب ولی فقیه در جمهوری اسلامی ایران را توضیح دهید؟
مردم کشور ما در زمان انقلاب اسلامی به شيوه ای مستقيم و با حضور در اجتماعات و راه پيمايی های سراسری ولايت امام خمينی رحمة الله عليه را پذيرفتند و با ايشان پيمان ياری بستند.اکنون نيز بنا بر قانون اساسی، مردم ابتدا نمايندگان خبره خود را انتخاب می کنند و آن خبرگان نيز از ميان فقها آن کس را که شايسته تر برای رهبری تشخيص دهند، به جامعه اعلام می کنند. بر اين مبنا بود که پس از رحلت امام خمينی رحمة الله عليه حضرت آيت الله خامنه ای مسئوليت رهبری جامعه راعهده دار شدند.
23- چه فقیهی می تواند رهبری جامعه اسلامی را بر عهده بگیرد؟
بنابراين فقيهی می تواند رهبری جامعه اسلامی را بر عهده بگيرد و کشور را اداره کند و به پيش ببرد که هم شرايط تعيين شده در دين را دارا باشد (مشروعيت)وهم مورد پذيرش مردم باشد (مقبوليت).
طبيعی است که چنين فقيهی تا وقتی رهبر جامعه است که شرايط پنج گانه ذکر شده برای ولی فقيه را دارا باشد. تشخيص اين امر نيز بر عهده مجلس خبرگان است.
24- چراولايت فقيه، زمينه ساز حکومت جهانی امام عصر(عج) می باشد؟( چرابرقراری حکومت اسلامی در عصر غیبت ضروری است؟)
برقرارى حکومت اسلامى در عصر غيبت، علاوه بر اين که يک ضرورت اساسى در اجراى احکام اسلامى است، به مؤمنان و منتظران حضرت مهدى فرصت مى دهد که آنچه را براى آمادگى ظهور لازم است، فراهم سازند.
25- نقش مرجعيت و ولايت فقيه در عصر غيبت چیست؟
مرجعيت و ولايت فقيه در عصر غيبت، همان چراغ هدايتى است که در پرتو آن مى توان راه رااز بى راهه شناخت و در ميان هزاران راهى که به بن بست مى انجامد، راه درست را برگزيد و آن را به سلامت پیمود.همچنین، حکومت اسلامی قلعه و حصار محکمی است که منتظران در آن، به آماده سازی و تشکل خود می پردازند.
26- تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت به چه معنی است توضیح دهید؟
تشکيل حکومت اسلامى در عصر غيبت به معناى ارائه يک الگو از حاکميت دينداران است که با الهام از تعاليم انبياء، براى خوشبختى و سعادت دنيا و آخرت انسان ها تلاش مى کنند. در اين حکومت، زمينه عبوديت، معنويت خواهى، برابرى و عدالت، به همراه توسعه و سازندگى کشور و رفاه و آسايش عمومى به طور نسبى فراهم مى آيد دينداران و حق طلبان جهان اميدوار به تجديد حيات فضائل اخلاقى و کرامت هاى انسانى مى شوند و جهانيان آماده ظهور موعود جهانى خواهند شد.
27- وجود حکومت اسلامی چه امکاناتی را فراهم می کند؟
وجود حکومت اسلامى مى تواند امکان مقابله با توطئه ها و تهاجم ها را فراهم آورد و برنامه هاىوسيعى را براى پايدارى و استقامت مسلمانان در مقابل مستکبرين تدارک ببيند.
گرچه حمايت از محرومان و مستضعفان جهان، دشمـنـی ستمکاران را به دنبال دارد، امّا سـبب تقويت جبهه حق در دنيا می شود و ما را به حکومت عدل جهانی نزديک تر می سازد.
برای مطالعه
چرا در برخى از موضوعات، نظرات فقيهان متفاوت مى شود؟
فقه يک رشته تخصصى است که فقيه پس از طى مدارج علمى در علوم و موضوعاتى مانند ادبيات عرب، منطق، حديث، تفسير، علم اصول، علم رجال، دراية الحديث و آشنايى با برخى رشته هاى ديگر مانند تاريخ اسلام و علم کلام وارد آن مى شود و پس از سال ها تحصيل به اين توانايى دست مى يابد که بتواند با مراجعه به قرآن و سنت و سيره معصومين و با به کارگرفتن قواعد و اصول خاص، مسائل فقهى را پاسخ دهد. از آن جا که فقيهان، معصوم نيستند، ممکن است اشتباه کنند و ميان يک فقيه با فقيه ديگر درباره يک مسأله اختلاف نظر پيش آيد. اين اختلاف نظر، شبيه به اختلاف نظر ميان پزشکان است که ممکن است يک پزشک با معاينه بيمار و بر مبناى مطالعات علمى خود به تشخيصى برسد و پزشک دوم به تشخيصى ديگر. البته به ميزانى که مسأله، پيچيده تر و دقيق تر مى شود، احتمال اختلاف نظر افزايش مى يابد. به همين جهت است که مردم بايد تلاش کنند آن فقيهى را که از ديگران داناتر است، شناسايى کرده و از او پيروى نمايند تا احتمال خطا کاهش يابد.
28- پيام هاى اصلى اين درس کدام اند؟
1- وظایف دو گانه ی امام زمان در دوران غیبت کبری تعطیل نمی شود و در شکل های جدیدی ادامه می یابد
2- امام عصر با مقام ولایت معنوی خود از پس پرده ی غیبت جامعه را هدایت می کند و مانند خورشید پشت ابر ، حافظ و نگهبان امت اسلامی است
3- در دوران غیبت کبری دو وظیفه ی مرجعیت دینی و ولایت ظاهری به نیابت از امام بر عهده ی فقهای واجد شرایط قرار می گیرد.
4- برای شناخت فقیهی که واجد شرایط مرجعیت دینی باشد باید از راههای تعیین شده استفاده کرد.
5- ولی فقیه واجد شرایط از طریق خبرگانی که خود مجتهد و آشنای به دین هستند شناسایی می شود و به مردم معرفی می گردد.
29- مقصود از«تقلید»در احکام دینی چیست؟
تقلید در احکام دینی به معنای مراجعه ی غیر متخصص و غیر کارشناس به فرد متخصص و کارشناس در احکام برای انجام دادن صحیح وظایف دینی است بنابراین اگر کسی خود کارشناس و متخصص در احکام باشد نباید از دیگری تقلید کند.
30- تقليد براى چه کسانى لازم است و شامل چه زمينه هايى مى شود؟
تقلید برای کسانی لازم است که به سن تکلیف رسیده و در احکام دین کارشناس و متخصص نباشند. تقلید به اصول اعتقادی یعنی توحید ،معاد، و نبوت ، امامت و عدل مربوط نمی شود و در این اصول هرکس باید با دلیلی که در حد خود دارد به یقین برسد . تقلید به فروع دین ، یعنی احکام و دستورات عملی مربوط می شود افرادی که در این زمینه تخصص ندارند باید به فقیه واجد شرایط مراجعه کنند
31- چرا بايد مرجع « عادل » و« زمان شناس » باشد؟
مرجع تقلید باید عادل باشد، یعنی در مرتبه ای از تقوا قرار دارد که در پی انجام دادن واجبات و دوری از گناهان است و گناه کبیره را انجام نمی دهد و گناه صغیره را تکرار نمی کند این امر سبب می شود که احتمال حکم دادن از روی هوی و هوس کاهش یابد . هم چنین مرجع تقلید باید زمان شناس باشد یعنی با نیازهای زمان و مسائل جدیدی که در زمان او مطرح می شوند آشنا باشد تا بتواند احکام دین را متناسب با نیازهای زمان استنباط کرده و برای مردم بیان کند.
32- انتخاب ولی فقيه در کشور ما چگونه انجام می گيرد ومردم از چه طريقی درانتخاب ايشان دخالت دارند؟
این سوال در باره شیوه انتخاب رهبر و ولی فقیه در قانون اساسی است بنابراین قانون رهبری جامعه از طریق پذیرش و مقبولیتهای عمومی یا از طریق مجلس خبرگان رهبری صورت می گیرد.
حالت اول وقتی است که عموم مردم علاقه مندی و گرایش خود را به یکی از فقیهان اعلام کنند ، همانطورکه در باره ی رهبری امام خمینی (ره ) اعلام کردند، اگر چنین حالتی پیش نیاید و مردم از تشخیص یک فقیه باز مانند،نوبت به حالت دوم می رسد.
مردم، خبرگانی را که توانایی شناخت رهبر را دارند بر می گزینند و آنها در قالب یک مجلس ، فقیهی را که دارای شرایط لازم باشد، تشخیص می دهند و اعلام می دارند.
33- چگونه ولايت فقيه می تواند زمينه ساز حکومت حضرت مهدی (عج) باشد؟
در این حکومت زمینه عبودیت ، معنویت خواهی، بابری و عدالت ، به همراه توسعه و سازندگی کشور و رفاه و آسایش عمومی به طور نسبی فراهم می آید.
دنداران و حق طلبان جهان امیدوار به تجدید حیات فضایل اخلاقی و کرامتهای انسانی می شوند و جهانیان آماده ی ظهور موعود جهانی خواهند شد. وجود حکومت اسلامی می تواند امکان مقابله با توطئه ها و تهاجم ها را فراهم آورد و برنامه های وسیعی را برای پایداری و استقامت مسلمانان در مقابل مستکبرین تدارک ببیند.
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: دینی سال سوم، ،
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: